مدیرکل سیاستگذاری و امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سهم قابل توجه ۷.۵ درصدی ایران از مقالات هوش مصنوعی جهان خبر داد و این دستاورد را گامی بلند در راستای توسعه دانش‌بنیان و ارتقای جایگاه علمی کشور در عرصه بین‌المللی دانست.

به گزارش روابط عمومی انجمن ملی هوش مصنوعی دکتر صمد نژاد ابراهیمی مدیر کل سیاستگذاری و امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در یک برنامه زنده تلویزیونی به تشریح آخرین وضعیت تولید مقالات علمی کشور پرداخت.

ایران در آستانه یک میلیونی شدن در اسکوپوس

وی با اشاره به افزایش چشمگیر تولید مقالات علمی در ایران اظهار کرد: در حال حاضر، ۹۹۴ هزار سند علمی در پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه شده است و پیش بینی می‌شود تا یک ماه آینده از مرز یک میلیون سند عبور کنیم.

وی تاکید کرد که هر محققی در ابتدای مسیر پژوهشی خود باید به پایگاه استنادی اسکوپوس مراجعه کرده و سوابق پژوهشی موجود در زمینه مورد نظر خود را بررسی کند.

هوش مصنوعی؛ سهم ایران از دانش جهانی

مدیر کل سیاستگذاری و امور پژوهشی وزارت علوم در ادامه به جایگاه ایران در عرصه هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر حدود ۵ میلیون سند علمی در حوزه‌های هوش مصنوعی، مدل‌های زبانی بزرگ و یادگیری ماشین در جهان وجود دارد که سهم ایران از این میزان حدود ۷۰ هزار مقاله است. این بدان معناست که مشارکت ایران در تولید دانش هوش مصنوعی در سطح جهان، حدود ۷.۵ درصد است.

لزوم کاربردی‌سازی تحقیقات و نقش ارتباط دانشگاه و صنعت

نژاد ابراهیمی با بیان اینکه در انتشار مقالات وضعیت قابل قبولی داریم، بر اهمیت کاربردی‌سازی تحقیقات تاکید کرد و گفت: نهاد‌ها و صنایع باید همزمان با توزیع تحقیقات دانشگاهی، به ایجاد تقاضا در بازار برای این تحقیقات بپردازند. به عبارت دیگر، باید ضرورتی را ایجاد کنند تا صنایع بر اساس نیاز‌های خود از اطلاعات و دستاورد‌های دانشگاهی استفاده کنند.

وی افزود: اگر صنایع نیاز‌های خود را به دانشگاه‌ها اعلام نکنند، نهاد‌های علمی مجبور می‌شوند به جای پرداختن به ماموریت اصلی خود در حوزه‌های آموزش و پژوهش، به کار‌های روزمره و غیرمرتبط روی آورند. وی این مسئله را ناشی از عدم وجود ارتباط مناسب بین دانشگاه و صنعت دانست و بر ضرورت تقویت این ارتباط تاکید کرد.

چین در صدر تولید علم؛ ایران در مسیر توسعه

عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی در پاسخ به سوالی در خصوص میزان تاثیرگذاری مقالات داخلی و خارجی، به جایگاه ایران در تولید علم در مقایسه با سایر کشور‌ها اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، حدود ۷۷ هزار سند علمی در سال در ایران تولید می‌شود. این در حالی است که ۲۰ سال پیش، کشور چین با همین تعداد مقاله در جایگاه فعلی ایران قرار داشت. اما هم اکنون چین با تولید حدود یک میلیون و ۳۰ هزار مقاله در سال، با فاصله ۳۰۰ هزار مقاله از آمریکا، جایگاه نخست تولید علم در جهان را به خود اختصاص داده است.

مدیر کل پژوهشی وزارت علوم با بیان اینکه ایران دو درصد علم دنیا را تولید می‌کند، اظهار داشت: در عین حال از ۹۸ درصد علم جهان نیز استفاده می‌کنیم. این امر نشان از پویایی علمی کشور و تعامل با جامعه علمی بین المللی دارد. وی با تاکید بر اینکه “انتشار علم” واژه دقیق تری از “تولید علم” است، بر اهمیت به اشتراک گذاری دانش و یافته‌های پژوهشی در سطح جهانی تاکید کرد.

اهمیت سطوح آمادگی فناوری (TRL) و نقش دانشگاه‌ها

نژاد ابراهیمی با اشاره به اهمیت سطوح آمادگی فناوری (TRL) گفت: دانشگاه‌ها وظیفه دارند تا سطوح آمادگی فناوری را تا سطح ۵ و در مواردی تا سطح ۶ ارتقا دهند. پس از آن، وظیفه تولید محصول بر عهده شرکت‌های دانش بنیان است. وی تاکید کرد که هیچ دانشگاهی در دنیا به طور مستقیم به تولید محصول نمی‌پردازد، بلکه دانشگاه‌ها دانش را تولید کرده و شرکت‌های دانش بنیان با استفاده از این دانش، به تولید محصول می‌پردازند.

به گفته نژاد ابراهیمی، ایران از نظر نیروی متخصص در حوزه‌های مختلف علمی کمبودی ندارد و باید با ایجاد فرصت‌های مناسب، از خروج این نیرو‌ها از کشور جلوگیری کرد.

این استاد دانشگاه وضعیت تولید مقالات علمی کشور نسبت به ۲۰ سال گذشته را بسیار مطلوب ارزیابی کرد و افزود: تعامل‌های خوبی بین دانشگاه و صنعت در حال شکل گیری است و بر اساس تکالیف قانونی، باید تا پایان برنامه هفتم توسعه، حداقل ۲۰ درصد از پایان نامه‌ها و رساله‌ها را کاربردی کنیم. آیین نامه‌های مرتبط با این موضوع در حال تدوین است.

مدیرکل امور پژوهشی وزارت علوم، عملکرد آموزش عالی در برنامه ششم توسعه را در زمینه تحقق اهداف موفقیت آمیز ارزیابی کرد.

وی با اشاره به شرایط تحریم، تاکید کرد که در حال حاضر، پژوهشگران ایرانی در حال انجام وظایف مشاوران خارجی هستند و از نظر زیرساخت و نیروی انسانی در وضعیت قابل قبولی قرار داریم، هرچند تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله داریم.

کمبود سرمایه گذاری؛ چالش اصلی توسعه هوش مصنوعی

نژاد ابراهیمی تاکید کرد که توسعه زیرساخت‌های اساسی در حوزه هوش مصنوعی نیازمند سرمایه گذاری است؛ چرا که سرمایه اصلی دانشگاه ها، اعضای هیئت علمی، استادان، دانشجویان و پژوهشگران هستند.

تلاش برای تحقق قانون جهش دانش بنیان

وی در پاسخ به این سوال که آیا صنعت می‌تواند زیرساخت‌های هوش مصنوعی در دانشگاه‌ها را فراهم کند؟، گفت: مجلس شورای اسلامی قانون جهش دانش بنیان را به تصویب رسانده است که حدود یک سال از اجرای آن می‌گذرد. بر اساس این قانون، تمام شرکت‌های پرداخت کننده مالیات می‌توانند تا ۱۰۰ درصد مالیات خود را در تحقیق و توسعه (R&D) که نیاز‌های خودشان است و برای اولین بار انجام می‌شود، هزینه کنند.

وی با بیان اینکه این قانون با همکاری معاونت علمی، وزارت علوم و سازمان امور مالیاتی در حال اجرا است، اظهار امیدواری کرد که با اطلاع رسانی مناسب، شاهد استقبال بیشتر دانشگاه‌ها و صنایع از این قانون باشیم.

مدیرکل امور پژوهشی وزارت علوم اضافه کرد: بیشترین محدودیتی که کشور با آن مواجه است، محدودیت‌های مالی است. میزان سرمایه گذاری کشور در حوزه علم و فناوری طبق قانون باید دو درصد تولید ناخالص ملی باشد، اما تاکنون بیشترین میزان سرمایه گذاری در این حوزه، حدود ۸ دهم درصد بوده است.

نژاد ابراهیمی با اشاره به تخصیص ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار مازاد بر بودجه سالیانه به وزارت علوم در سال گذشته، این اقدام را گامی مثبت در راستای توسعه زیرساخت‌ها دانست، اما تاکید کرد که این میزان اعتبار کافی نیست و هرچه در اکوسیستم علم و فناوری کشور سرمایه گذاری کنیم، بازدهی آن حداقل ۱۰ برابر خواهد بود.

نگرانی از انتشار کاریکاتوری مقالات

نژاد ابراهیمی در پایان با ابراز نگرانی از اینکه انتشار مقاله به یک هدف صرف و بدون توجه به کیفیت تبدیل شود، تاکید کرد که نباید شاهد رشد کاریکاتوری در این حوزه باشیم.

وی بر لزوم ایجاد توازن در تمام حوزه‌های علمی تاکید کرد و افزود: قبل از اینکه از استادان انتظار داشته باشیم، باید امکانات و زیرساخت‌های لازم را برای آنها فراهم کنیم.

وی در پایان سخنان خود، بر لزوم استفاده بهینه از بودجه‌های در دسترس برای دستیابی به اهداف مورد نظر تاکید کرد.

لینک خبر در خبرگزاری آنا

لینک خبر مرتبط